ความสว่าง (ทัศนศาสตร์)

ความสว่าง (อังกฤษ: luminance) เป็นปริมาณเชิงแสงที่บอกค่าความเข้มของการส่องสว่างต่อพื้นที่ในทิศทางที่กำหนด[1] โดยจะระบุปริมาณแสงที่ผ่านทะลุ หรือเปล่งแสงออกมาจากพื้นที่หนึ่งๆ และตกกระทบในมุมตันที่กำหนดหน่วยเอสไอ ของค่าความสว่างนั้น เรียกว่า แคนเดลาต่อตารางเมตร เขียนย่อเป็น cd/m2สำหรับหน่วยซีจีเอสของค่าความสว่าง คือ stilb ซึ่งมีค่าเท่ากับ 1 แคนเดลาต่อตารางเซนติเมตร หรือ 10 kcd/m2ค่าความสว่างนั้น มักจะใช้ระบุถึงการเปล่งแสง หรือการสะท้อนแสงจากพื้นผิวราบที่กระจายแสง ความสว่างนี้จะบอกว่า ตาของเราที่มองดูพื้นผิวจากมุมหนึ่งๆ นั้น รับรู้ถึงกำลังความสว่างได้มากเท่าใด ความสว่างจึงเป็นตัวบ่งบอกว่าพื้นผิวนั้นดูสว่างเพียงใด ในกรณีนี้ มุมตันที่แสงตกกระทบนั้น จึงเป็นมุมตันที่เกิดจากระนาบของจากรูม่านตานั่นเองในอุตสาหกรรมภาพวิดีโอจะใช้ค่าความสว่าง เป็นตัวบอกถึงความสว่างของจอภาพ และในอุตสาหกรรมนี้ จะเรียกหน่วยค่าความสว่าง 1 แคนเดลลาต่อตารางเมตร ว่า นิต ใช้ตัวย่อว่า nt สำหรับจอคอมพิวเตอร์โดยทั่วไป จะให้ค่าความสว่างประมาณ 50 – 300 ntความสว่างนั้นแปรผันต่างกันไปในบรรดาทัศนูปกรณ์ทางเรขาคณิต นั่นหมายความว่า สำหรับระบบทัศนูปกรณ์ในอุดมคติหนึ่งๆ ค่าความสว่างขาออก จะเท่ากับค่าความสว่างขาเข้า ตัวอย่างเช่น หากเราสร้างภาพย่อด้วยเลนส์ กำลังความสว่างจะถูกบีบในพื้นที่ขนาดเล็กลง นั่นหมายความว่าง ค่าความสว่างที่ภาพดังกล่าวจะสูงขึ้น แต่แสงที่ระนาบของภาพจะเติมมุมตันที่ใหญ่ขึ้น ทำให้ค่าความสว่างออกมาเท่าเดิม โดยถือว่าไม่มีการสูญเสียที่เลนส์ และภาพนั้นก็ไม่มีทางที่จะสว่างมากไปกว่าภาพเดิมการหาค่าความสว่าง อาจคิดได้จากสูตรต่อไปนี้โดยที่